Hirugarrenen cookieak erabiltzen ditugu gure webgunean. Nabigatzen jarraitzen baduzu, ados zaudela ulertuko dugu.
Cookie-n Politika

INBULUZKETA (IMBULUZQUETA)

Fotografía Inbuluzketa

INFORMAZIO OROKORRA

Esteribar ibarreko kontzejua da, 40 biztanle ditu (2020), 554 metroko garaieran kokatua da eta Iruñetik 18 kilometrora. Arga ibaiaren eskuinaldean dago eta mugakide ditu iparraldean Leranotz, hegoaldean Larrasoaña eta Urdaitz, eta mendebaldean Esain.


HISTORIA

Antzinako noblezia‑jaurerria. 1268ko "Berramarrenen liburuan” agertzen da. 1500. Urte inguruan Aldaregi udalerri hondatua zegoen Inbuluzketaren baitan. 1847an, abadea -hala deitzen zitzaion apezari- auzokoek mantentzen jarraitzen zuten; herriko haurrek Larrasoañako eskolan ikasten zuten eta zituen bideak herrikoak ziren, aski egoera kaskarrean, gainera. XX. mendearen hasieran, Inbuluzketan, Caja Rural sortu zen, tokiko eremuko eta izaera kooperatiboko erakundea, herriko nekazariei haziak, lanabesak edo ustiategiak hobetzeko interes txikiko kredituak emateko helburuz. Caja Ruralek laborarien hitza erabiltzen zuen berme gisa, eta maileguen ordainketa uzta garairako uzten zuen.


ONDARE ARKITEKTONIKOA

San Martin Eliza parrokiala Erdi Aroko eraikuntza da (XIII. mendea), eta haren aztarnak geratzen dira, XVII-XVIII. mendeetan gaur egungo egoerara iritsi arte aldatuak. Habearte bakarra du, bost ataletan banatuta, burualde poligonala eta oinplano karratuko kanpandorrea oinaldean, habeartearen lehen atalaren gainean. Sarrera epistolaren aldetik dauka, eta arku zorrotzeko ate xume bat du, arkibolta lauekin, tenpluaren lehen garaikoa izan zitekeena. Alde horretan, kapera bat dago, ertz-gangaz estalia, eta sakristia, kapera nagusiarekin lotzen dena. Habeartea ilargixkazko gangaz estalita dago, oinaldeko tartean izan ezik; korua dorrearekin bat dator eta teilatu lauez estaltzen da. Kapera nagusiak oinplano poligonalari egokitutako horma-atal triangeluarreko ganga du.

Erretaula nagusia zurezkoa da, gerora polikromatua. XVII. mendearen lehen erdialdekoa da, eta Nafarroan garai hartako estetika erromanista jarraitzen du hein handi batean. Beranduago, zokalo bat eta lehen banku bat gehitu zitzaizkion, altuera handiagoa emateko, baita erakusmahai handi bat ere, jatorrizko sagrarioaren tokian, behealdera mugituta geratu zena. Banku garaia, hiru kaleko gorputza eta alboetan erliebeak ditu, eta baita irudi exentuak ere erdiko kalean zein teilatupean.

Sagrarioan San Pedro eta San Pablo artean dagoen Kristo Berpiztua irudikatzen da. Bankuan erliebe bana dago, Kristoren Pasioaren, Harriaren eta Eskarnioen irudiak gurutzearen oinean dituztenak. Erretaularen gorputzean, erdiko horma-hobia tenpluaren titularra den San Martinen tailu eskatzailearekin betetzen da, eta, alboetan, legendaren erliebeak ditu; meza, tunika zaharra mahuka berriekin estaltzen dioten aingeruen laguntzaz; eta kapa behartsuari ematea. Koroatzean, bi profeta irudi alboetan dituen Kalbarioko taldea dago.

Ebanjelioaren aldeko horman, mazoneria rococoa duen erretaula bat dago (XVIII. mendearen bigarren erdia). Horretarako, margolan eder bat baliatu zen, Dioklezianoren aginduz, Donostiako Martiriari eskainitako taula baten gainean. Beste joera manierista bat aurki dezakegu, paisaia-hondo eder baten gaineko pertsonaia ugarirekin, Juan de Landaren tailerrarekin lotu daitekeena (1594-1613 dok.). Arakilgo Erriberrin sortutako margolaria, Iruñeko auzokidea, Nafarroan naturalismo protobarrokora igarotzea adierazten duena.

Inbuluzketa Jauregiak, armagintza jauregiak, alboko bi dorreen arteko erdiko gorputz luzangaren ohiko tipologiari jarraitzen dio. Dorre horien erabilera Erdi Aroko mendeetan zehar hedatu zen Nafarroan. Kanpoko hargintza aldiz, XXI. mendearen hasieran eraberritu zen.


JAIAK

Urriko bigarren asteburuan ospatzen dira San Martinen omenez.


ERROMERIA

Igokundearen zortzigarrenean, Inbuluzketako San Salbador ermitarako erromeria ospatzen da.

ITURRIAK

* Diccionario geográfico-histórico de España por la Real Academia de la Historia, I. atala, Nafarroako Erresumaren, Bizkaiko Jaurerriaren eta Araba eta Gipuzkoako probintzien bilduma egiten duena (1802).
* Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz (1845-50).
* Nafarroako Unibertsitateko Artxibo Etnografikoa.
* Nafarroako Herri Artxiboa.
* Nafarroako Entziklopedia Handia.

Logotipos Subvenciones Turismo Navarra