Esteribarko kontzejua da, eta 151 biztanle ditu (2020). Itsas-mailatik 506 metrora eta Iruñetik 15,6 kilometrora dago, Arga ibaiaren eskuinaldean. Herrixkaren egitura tipikoa du, eta Zubiri ondoan dago, Donejakue Konpostelarantz doan Bide Frantsesaren lehen etaparen amaieran . Nabarmentzekoak dira San Nikolas eliza, zein Erdi Aroko "Bidelapurren Zubia" . Elezaharraren arabera, zubi honetatik igarotzean, erromesez mozorrotutako lapur talde batek erromes eta bidaiariak lapurtzen zituen.

Gaur egun Done Jakue bidetik iristen jarraitzen duten erromes ugariei arreta emateko, Larrasoañak Udal-aterpetxe bat du, berriki berritua baita EBko funtsei esker, Interreg Europako Eskualde Garapenerako programaren baitan Espainia-Frantzia-Andorra (POCTEFA) KINTOAN barna EFA222/16 izeneko lankidetza-proiektuaren barnean. Horrez gain, Larrasoañak aterpexe eta ostatu pribatuak, janari-dendak eta tabernak ere baditu.

Larrasoaingo (Larrasoaña) San Agustin monasterioari egozten zaion hiribilduaren jatorria, antza denez X. mendean sortua eta XI. mendean Leireri atxikia izan zenaren ondorengo. Monastegitik hurbil zen Iriberriko lautadan, franko talde bat ezarri zen, eta Antso VI.a Jakitunak eman zien Iruñeko forua (1174). Frankoen herri berriak Larrasoaña izena hartu zuen XIII. mendean eta foru frankoa izateagatik Hiri Ona izendatu zuten. 1319. urtetik, idatziz jasota dago Gorteetako bileretara joan ohi zela, eta Nafarroako Erresuma Gaztelan sartu zenean, Gaztelako gorteetan jarlekurako eskubidea izaten jarraitu zuen 30 herrietako bat izan zen Larrasoaña.

Horietako baten egoitza izan zen 1329an, eta Felipe III.ak eta Joana II.ak egun batzuk geroago eman beharreko zina zehaztu zen bertan. 1427an hirigune burges konnotazioak galdu eta, bertako bizilagunak formalki frankoak izaten jarraitu arren, nekazaritzan aritzen ziren nagusiki.

Izurri beltzaren ondoren, 18 su besterik ez ziren kontatzen herrian (1366) (suak etxebizitza kopurua kontatzeko neurri gisa erabiltzen ziren, ez etxeak, baizik eta etxebizitzak). Udalerri independentea izan zen 1928 arte, urte hartan sartu baitzen Esteribarko udalerriaren baitan.

Erromesen bilgunea izanik, hiru ospitale izan ziren Larrasoañan. Zaharrena Erlijioso Agustindarren monasteriokoa izan zen, Orreagako kolegiataren jabetzakoa, bestea Santiagoko kofradiarena eta azkena San Blasena.

San Blas ospitaleari dagokionez, Gotzaindegian 1695eko datarekin artxibatutako dokumentu baten bidez dakigu etxea eta landak ere bazituela, eta kofradiakideen eta bizilagunen limosnei esker eutsi ziola. Ospitalaren ardurapean serora bat, fededun bat eta ugazaba bat zeuden, eta haiek arduratzen ziren erromesei arreta emateaz. 1640an hiru ohe baino ez zeuden ospitale hartan, eta bere jarduera gutxituz joan zen 1604tik aurrera, bere baliabideen administrazio txarrari esker.

San Nikolas eliza Erdi Aroko eraikina da, seguruenik XIII. mendekoa, eta garai barrokoan eraldaketak jasan zituen estalkian, gaur egungo itxura ematen diotenak.

Hiru ataleko nabe bakarreko oinplanoa du, angeluzuzena, gehi burualde zuzena. Garai barrokoko ganga lunetokoa da. Korua XIX. mendekoa izan daiteke eta nabearen oinetan altxatzen da. Burualdearen bi aldeei atxikitako bi sakristia ditu, XVI. mendeko zaharra, Ebanjelioaren aldean, nerbio seipartitozko gangaz estalia. Epistolaren aldekoa modernoa da.

Kanpoaldean, harlanduxkazko hormak ditu, eta arkupe moderno handi bat du protagonista. Arkupe horrek oinak eta Epistolaren aldea hartzen ditu, eta zirkuluerdiko adreiluzko arkuak ditu pilare luzituen gainean. Arkupeak bi ate ditu: bata koruaren azpian irekia eta bestea Epistolaren aldean. Lehenengoak arku zorrotz bat du, Erdi Aroko bi arkiboltarekin. Beste atea mentsulen gaineko ateburu hutsa da. Dorrea Erdi Arokoa da eta nabearen azken zatiaren gainean dago, nahiz eta garai barrokoan berregin izan den nabearen estalkiarekin batera.

Sakristian urregintzako pieza batzuk gordetzen dira: XVII. mendearen lehen erdiko egitura puristako zilarrezko bi kaliza eta gider barroko bat baliatzen duen hirugarren kaliza; moldatutako zilarrezko kopoi bat; 1712an Madrilen puntzonatutako zilarrezko ekisaindu barrokoa; eta XIX. mendeko erlikia-ontzi zilarreztatua.

Iruñeko Elizbarrutiko Museoan parrokia honetako bake-ikur bat dago.

Larrasoañan San Agustini eskainitako monasterio bat egon zen, eta 1049an, Najerako Garcia III.a Sanchezen erregealdian zehar (1020-1035-1054) Leireko monastegiari eman zitzaion. Ezer ez da kontserbatzen San Blasi eskainitako ermita zaharretik. XVI. mendearen erdialdetik aurrera, zubi honetako arkuen azpitik egurra pasarazteagatik ordaindu beharra izaten zen.

Bidelapurren zubia . Arga ibaia zeharkatzen duen harrizko Erdi Aroko zubia da. Bidelapurren zubia izena du, bertan edo bidearen inguruan egoten baitziren gordeta bidelapurrak, Done Jakue bideko erromesei eraso egiteko prest.

Bi arku txiki handi ditu, eta puntu erdiko hirugarren bat txikiagoa. Bigarrena, berriz, errota ibaian gora ateratzen den kanalari dagokio.

XVI. mendearen erdialdetik aurrera ordaindu beharra zegoen zubi horren arkuen azpian egurra zirkularazteko.

Korrontearen kontra, bi zubi-branka zapal daude, ebakidura triangeluarra eta poligonala dutenak. 1987an, ezkerreko zubi-branka ia askatuta zegoen, eta arraildura garrantzitsuak zeuden erdiko arkuaren ezkerreko oinarrian. Gaur egun guztiz berritua da.

Erromesen ospitale zaharra . Erdi Aroko eraikina da, oinplano angeluzuzenekoa eta lau kontrahorma ditu fatxada luzeenetako batean.

Orreagako kolegiataren mende egondako erromesen ospitalea izan zen, eta aletegi edo bihitegi gisa ere erabili zen. Gaur egun etxebizitza partikularra da.

Presa, ureztapena eta errota-zentrala . Presa errotatik 600 metro ingurura dago (herriaren iparraldean), eta eskuinaldean geratzen da, Erdi Aroko zubira iritsi baino pixka bat lehenago. Multzoaren aipamenak XIX. mendearen hasieran agertu ziren.

Julio Altadillek irin-errota aipatzen du, antza denez errota zaharraren gainean eraikia. Honen arabera, eraikina, makineriaren zati bat eta lurrazpiko eroanbideetako batzuk ongi kontserbatuta daude. Larrasoañak, pila ere izan zuen (pila edo bola, ehunak jotzeko makina zen, ehun irekiak trinkoago bilakatzeko balio duena. Gurpil hidrauliko batek mugiarazten duen ur-korronte baten indarraren eraginez funtzionatzen zuten, ondoren ehunak trinkotu arte kolpatzen zituzten mazoak aktibatzen dituena).

‘La Felicidad’ Irinen fabrika . Ibai-hesiak berak hektarea bat elikatzen du gutxi gora behera. Ubidea ‘errotabaratze’ (errotaren baratzea) izenekotik igarotzen da. Ez dakigu zenbateko antzinatasuna duen, baina 1710. urtean tipulazea baratzeak aipatzen dira, tipula landaketak. Maria Blasco idazlearen arabera, presa tokikoen ametsetako paradisua omen zen.

Irailaren 8an ospatzen dira, Ama Birjinaren Jaiotzaren omenez.

Maiatzaren 15ean, igandez, Larrasoañako herritarrak Basagaizko Ama Birjinaren baselizara joaten dira. Basagaizko baseliza Etsain herrian dago, Anue bailaran.