Iruñetik 18,6 km-ra dago, Arga ibaiaren eskuinaldean, eta 6 biztanle ditu (2020). Mugakide ditu iparraldean Eskirotz, ekialdean Errea, hegoaldean Irure eta mendebaldean Urdaitz.
Errege jaurerriaren antzinako tokia izan zen, 1280. urtean 65 sos eta erdiko petxa zor zuena, gehi 13 kahiz, 3 erregu-lur eta garagar eta olo erdi, "Afari" kontzeptuagatik legokiokeen zatia kontatu gabe, bailarak orokorrean likidatua.
1835-1845eko udal erreformak arte, bailarako diputatuak eta etxeen artean txandaka izendatutako herriko errejidoreak gobernatzen zuten tokia (zazpi 1802an eta lau 1849an). Azken data honetan, Setoaingo haurrek Larrasoañako eskolan ikasten zuten, eta herritarren esku zegoen erretorearen aurkezpen-eskubidea.
San Joan Bataiatzailearen eliza Erdi Aroko eraikina da (XIII. mendekoa), harriz egina eta haren arkitekturari eta dekorazioari egindako eranskin eta berrikuntzek erabat eraldatua. Nabe bakarra du, burualde zuzeneko aurrealdea eta oinplano karratuko kanpandorrea oinaldean. Ebanjelioaren horman irekita dagoen ate batetik sartzen da barnera, eta dorretik gertu, zirkuluerdiko arkua eta apaindurarik gabeko arkiboltak ditu. Burualdeari atxikita, ebanjelioaren aldetik, estalki laua duen sakristia bat dago. Burualdeko eta habearteko estalkia luneto-ganga da, horma-bular eta guzti, hormari atxikitako mentsuletan bermatuta, eta beharbada, eraberritu aurretik, jatorrizko ganga gotikoaren kokaleku berean.
Bere apaindura higigarriari dagokionez, Ama Birjina eta Haurraren irudi eseri txiki bat baino ez da nabarmentzen. XIII. mendearen amaierako eredu gotikoak jarraitzen ditu, nahiz eta gerora gehitutako eta birmargotutakoek eragindako eraldaketak zehatz jakitea zailtzen duen.
Setoaingoak dira Nafarroako Museoan gordetzen diren San Joan Bataiatzailearen bizitzako lau eszena, Santuen binakako bi eta Kalbarioa margotutako zazpi taula. Taula hauek Oscariztarren estiloa erakusten dute, nahiz eta tailerraren parte-hartzeak neurri batean eraldatu eta Aldazen pinturaren ildotik kokatu. Margolariaren beste lan batzuekin alderatuz, ezaugarri komunak antzematen dira: giza mota bereizgarria, mugimendua, munstro eta paisaia hostotsuetarako joera besteak beste, lanari edertasuna eta sakontasuna ematen dioten hondoetan bereziki. Kalbarioan ezin hobeto antzematen da flandestar eragina.
Ekainaren 24an ospatzen dira San Joan Bataiatzailearen omenez.
ITURRIAK
* Diccionario geográfico-histórico de España por la Real Academia de la Historia, I. atala, Nafarroako Erresumaren, Bizkaiko Jaurerriaren eta Araba eta Gipuzkoako probintzien bilduma egiten duena (1802). * Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz (1845-50). * Nafarroako Unibertsitateko Artxibo Etnografikoa. * Nafarroako Herri Artxiboa. * Nafarroako Entziklopedia Handia.