Hirugarrenen cookieak erabiltzen ditugu gure webgunean. Nabigatzen jarraitzen baduzu, ados zaudela ulertuko dugu.
Cookie-n Politika

ZABALDIKA (ZABALDICA)

Fotografía Zabaldika

INFORMAZIO OROKORRA

Itsas-mailatik 508 metrora eta Iruñetik 9 kilometrora dago, Arga ibaiaren eskuinaldean. Mugakide ditu iparraldean Irotz eta Antxoritz, ekialdean Sagaseta eta Altzuza, hegoaldean Arleta eta Olloki eta mendebaldean Sorauren. 37 bizilagun (2020) ditu eta Donejakue Bidea iragaiten da bere mugartetik.


HISTORIA

Zabaldika noblezia-jaurerriaren antzinako lekua izan zen. Jerusalemgo San Joan Ospitaleak (1231 eta 1272) eta Orreagako Santa Mariak (1339 eta 1378) hainbat soro eskuratu zituzten bertako lurren artean. Bere elizaren patronatua, 1152an jada dokumentatua, Ollokiko jaunari laga zioten bizilagunek (1424).

1835-1845eko udal erreformetara arte, bailarako diputatuak eta herriko etxeen artean txandaka aukeratzen zen errejidore batek gobernatzen zuten tokia (XVIII. mendearen amaieran hamalau etxe erabilgarri eta bi hondatu eta XIX. mendearen erdialdera hamabi bizilagun ziren). 1802an, Arga ibaiaren gainean irin-errota bat zuela adierazten da, hurrengo mendearen erdialdean oraindik egoera onean zegoena eta XX. mendean martxan jarraitzen zuena. 1850ean, abadearen aurkezpen-eskubidea Ollokiko ollokitarren etxeari zegokion. Iruñetik Frantziarako bidea zeharkatzen zuen Orreagatik.


ONDARE ARKITEKTONIKO-KULTURALA

Zabaldikan San Esteban Eliza parrokiala dago, XVI. mendean handitutako Erdi Aroko eraikina. Oinplano angeluzuzenekoa da eta abside laua du. Atea epistolaren horman dago, eta dorrea oinaldean, habeartearen gainean. Bertan, 1377ko data duen kanpai gotiko bat dago, Nafarroako zaharrena dela adierazten duena. Barrualdean, absidean, XVI. mendearen amaierako erretaula errenazentista dago. Egilea Pedro de Arraydu dela dirudi, baina Juan de Gazteluzarren balizko esku-hartzeari buruzko zantzuak ere badaude. Predela, bost kaletan banatutako hiru gorputz eta atikoa ditu. Sagrarioa ere garaikoa da, erliebeekin apaindutako bi gorputzekin. Erretaularen muturreko kaleek erliebeak dituzte, eta barnealdekoek, berriz, eskultura biribilak dituzte, San Estebanenak eta Ama Birjinaren Jasokundearen eskultura bikainarenak barne.

Epistolaren kaperan erretaula barroko txiki bat dago, gorputz bakarrekoa, salomondar zutabeak dituena, non garai bereko Ama Birjina eta Haurraren mihise bat agertzen den. Ebanjelioan antzeko beste erretaula bat dago, gaur egun San Joseren tailu herrikoi bat duena, eta teilatupe txiki batean, Arrosarioko Ama Birjinaren XVII. mendeko bat. Habeartearen horman, sarrerako atearen parean, gurutziltzatu tailu herrikoi bat dago, XVIII. mendekoa.

San Esteban elizaren ondoan Zabaldikako parrokia-aterpetxea dago, Donejakue Bideko erromesentzako aterpetxe erlijiosoa, Jesusen Bihotzeko emakume erlijiosoek kudeatua.

Elurretako Andre Mariaren ermita, XVII. mendekoa, kontzeju-mugartean.


JAIAK

Iraileko 1. igandean San Estebanen omenez.


ERROMERIA

Abuztuaren 5ean, Zabaldikako Elurretako Andre Mariaren baselizarako erromeria ospatzen da.

ITURRIAK

* Diccionario geográfico-histórico de España por la Real Academia de la Historia, I. atala, Nafarroako Erresumaren, Bizkaiko Jaurerriaren eta Araba eta Gipuzkoako probintzien bilduma egiten duena (1802).
* Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz (1845-50).
* Nafarroako Unibertsitateko Artxibo Etnografikoa.
* Nafarroako Herri Artxiboa.
* Nafarroako Entziklopedia Handia.

Logotipos Subvenciones Turismo Navarra