Iparraldean Akerreta eta Setoainekin egiten du muga, hegoaldean Egulbati, ekialdean Beltzunegi eta mendebaldean Zuriain eta Antxoritz. 428 hektarea ditu herrilurretan. (245 larre, 154 zurgai mendi). 67 biztanle ditu (2020).

Garai batean noblezia‑jaurerria izandakoa, badirudi XIV. mendeko lehen urteetan Orreagako Santa Mariak errentak zituela bertan, eta garai hartan eskuratu zituela (1322) Gonzalo Ruiz de Olletari zegozkionak ere. Erdi Aroaren amaieran, geroago hustutako Idokieta auzoaren jabe ziren bertako bizilagunak.

1835-1845eko udal erreformak arte, Esteribar bailarako diputatuak eta herriko errejidoreak gobernatzen zuten, (azken hau 14 etxe erabilgarri eta hondatutako biren artean txandaka izendatutakoa). 1847. urtean eskola zuen, 50 gari erreguz hornitua, eta bide bakarra zuen Zuriain herriraino, bide txarra eta estua, ferra-bidea. Mende hasieran, Ilurdozen, herriko maisuaren baldintzak hobetzeko helburua zuen fundazio elizkoi bat zegoen.

Bertako jauregia armeria-jauregi gisa ageri da Comptos Ganberak 1723an Madrilera bidalitako zerrendan. Garai hartan Manuel de Baiona zen jabea, baina Ilurdozko Sagasetatarrek erabiltzen zituzten armak. Armeria Liburuan ageri denez, XVI. mendean jauregiko armarria azurrezkoa zen, triangelu nagusian jarritako zilarrezko hiru panel eta guzti.

Arrosarioko Andre Mariaren parrokiatik XVI. mendeko prozesio-gurutze batek iraun du, Ama Birjina sugarren hondo baten gainean aurkezten duena. Arkitektura zibilean elementu gotikoak dituzten etxe batzuk nabarmentzen dira.

XVI. mendeko etxea, dorre eta guzti.

1789ko iturria.

Askako iturria.

Ekaineko azken asteburuan Arrosarioko Ama Birjinaren omenez.